در طبقه‌بندی انواع گردشگری، همانند صنایع دیگر باید میان بازار انبوه این صنعت و بازار خاص آن تفاوت قائل شد. در گردشگری انبوه، گردشگر به دنبال بازدید از شهرهای معروف و اماکن شناخته‌شده میباشد و در بازاریابی مربوط به گردشگری انبوه نیز تمرکز بر بسته‌های گردشگری ارزان، هتلهای زنجیرهای و جاذبههای گردشگری شناخته شده است.
در طرف مقابل، گردشگری خاص را می‌بایست تمرکز بر ایجاد تجربهی سفر خاص و شخصی‌سازی شده برای مخاطبینی که به دنبال چیزی فراتر از دستاوردهای گردشگری انبوه هستند، دانست.
صنعت گردشگری و سرگرمی، رهبر بلوغ تجارت الکترونیک است. بدون داشتن داراییهایی با ارزش بالا (نظیر ماشین، هواپیما و مکانهای اقامتی)، تازهواردان مانند آژانسهای مسافرتی آنلاین، صاحبان موتورهای جستجوی پیشرفته و پلتفرمهای رزرواسیون از پیشرفتهای فناوری برای ساخت پلتفرمهای دیجیتال، که زنجیره ارزش را به صورت اساسی متحول میسازد، استفاده مینمایند.
گردشگری خلاق به عنوان نسل جدید گردشگری بعد از گردشگری انبوه و گردشگری فرهنگی، طلایه‌دار و پیشرو تازه نفس صنعت گردشگری است. کارشناسان، «گردشگری خلاق» را بعد از گردشگری ساحل (سفر اوقات فراغت و برای استراحت) و گردشگری فرهنگی (متمایل به فرهنگ و موزه‌ها)، نسل جدید گردشگری قلمداد میکنند.
گردشگری خلاق با شعار «موزه‌های کمتر، میدان‌های بیشتر» بر انجام فعالیتهای تجربی و تعامل ژرفتر با زندگی واقعی فرهنگی در شهرها تمرکز میکند؛ در واقع در نسل سوم گردشگری، گردشگر شبیه یک شهروند رفتار میکند.
تعریف گردشگری خلاق، برگرفته از مفهوم صنایع خلاق است که اهمیت استفاده از خلاقیت و نوآوری را در اقتصاد دانش‌محور نشان میدهد. یونسکو صنایع خلاق را صنایعی میداند که محصولات یا خدمات آنها به صورت مشخص دارای عناصر نوآورانه یا هنری میباشد. این تعریف، صنایع فرهنگی به علاوه تمام تولیدات فرهنگی و هنری را شامل می‌شود.
به همین دلیل در گردشگری نسل سوم، طراحان بسته‌های گردشگری با استفاده از صنایع خلاق و تکیه بر تعامل نزدیک و دوسویه با گردشگر، درصدد خلق تجربه‌ای تازه، ملموس و لذت‌بخش هستند. در گردشگری خلاق، گردشگر به تعامل بیشتر آموزشی، اجتماعی، احساسی و همچنین مشارکت با مکان، فرهنگ زندگی و مردم تشویق می‌شود.
مرتبط ساختن صنایع خلاق با گردشگری می‌تواند تقاضا را افزایش داده، ابتکار در گردشگری را برانگیزد و محصولات گردشگری را دوباره احیا کند. گردشگری خلاق به عنوان جدیدترین مدل گردشگری می‌بایست با توجه به ظرفیتهای فرهنگی و تاریخی مردم شهرها طراحی و پیاده‌سازی شود.
یادداشت از: دکتر حامد خوبیاری استاد دانشگاه و مشاور توسعه تجارت
